Συχνά βρισκόµαστε µπροστά σε µια άγνωστη πρόκληση που απαιτεί από πλευράς µας µια µεθοδική και αποτελεσµατική διαχείριση. Είτε πρόκειται για µια επαγγελµατική συνέντευξη, µια απαιτητική εξέταση στις σπουδές ή ένα «ραντεβού στα τυφλά», όλοι έχουµε νιώσει ένα περίεργο σφίξιµο στην καρδιά, δείγµα πως ο εγκέφαλός µας έχεις αρχίσει να επεξεργάζεται την πρόκληση και να εκκρίνει ενδορφίνες για να τη χειριστεί. Ανάλογα µε την προσωπικότητα του καθενός µας, αυτή η αντιµετώπιση κρίνεται εκ των υστέρων λιγότερο ή περισσότερο επιτυχηµένη. Ποιος παράγοντας µπαίνει στη µέση και ρυθµίζει το αποτέλεσµα; Το άγχος! Και ενώ σε πολλές περιπτώσεις κρίνεται έως και… δηµιουργικό, δεν είναι λίγες οι φορές που ξεφεύγει των φυσιολογικών ορίων και οδηγεί σε παθολογικές διαταραχές. Σίγουρα έχεις ακούσει για τις «κρίσεις πανικού» ή τις «επιθέσεις άγχους» και δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος που δεν θα βιώσει κάτι τέτοιο τουλάχιστον µία φορά στη ζωή του.
Ένας… φιλικός εχθρός!
Το άγχος είναι η φυσική αντίδραση του σώµατος σε κάτι που αντιλαµβάνεται ως επικείµενο κίνδυνο, σαν ένας αυτόµατος συναγερµός που ενεργοποιείται κάθε φορά που νιώθεις στρεσαρισµένος. Στα υγιή άτοµα, το άγχος µπορεί να αποδειχτεί ακόµα και εποικοδοµητικό, µιας και βοηθάει να παραµείνει κάποιος συγκεντρωµένος στο στόχο του, τον κινητοποιεί να δράσει αποτελεσµατικά και τελικά να επιλύσει οµαλά το πρόβληµα, ανακτώντας τη συναισθηµατική και ψυχολογική του οµαλότητα και ισορροπία. Υπάρχουν, ωστόσο, και κάποιες συµπεριφορές διαχείρισης άγχους τις οποίες οι µελετητές ψυχικής υγείας χαρακτηρίζουν ως «αποκλίνουσες» και προκύπτουν όταν ένας άνθρωπος αδυνατεί να αντεπεξέλθει στη διαχείριση του άγχους και να κινητοποιήσει εύστοχα τους υγιείς οργανισµούς αντίδρασης στα στρεσογόνα ερεθίσµατα που λαµβάνει. Σε αυτή την περίπτωση, το άγχος συγχέεται µε το φόβο (που αποτελεί ψυχική αντίδραση σε πραγµατικό κίνδυνο), το άτοµο δυσκολεύεται να αντιληφθεί το πραγµατικό µέγεθος της κατάστασης και συχνά κυριεύεται από ακραίες εκδηλώσεις ψυχικής αποσυµπίεσης, όπως είναι οι «επιθέσεις-προσβολές πανικού». Όταν αυτή η αντιµετώπιση τείνει να αποτελεί τη µόνιµη (και όχι τη συµπτωµατική) µέθοδο αντιµετώπισης του άγχους, τότε βρισκόµαστε µπροστά σε µια τυπική «αγχώδη διαταραχή». Δεν είναι, ωστόσο, όλες οι αγχώδεις διαταραχές ίδιες, ούτε σε ένταση ούτε σε ψυχοσωµατικά συµπτώµατα αλλά ούτε και σε ό,τι αφορά την αιτία πρόκλησής τους. Επιγραµµατικά, οι ειδικοί αναφέρουν τη διαταραχή πανικού, την αγοραφοβία, την ψυχαναγκαστική διαταραχή, το µετα-τραυµατικό στρες, την κοινωνική φοβία ή κοινωνικό άγχος, την απλή φοβία, τη γενικευµένη αγχώδη διαταραχή αλλά και τη διαταραχή άγχους αποχωρισµού.
Στο τεστ που ακολουθεί, οι απαντήσεις που θα επιλέξεις θα σκιαγραφήσουν ενδεικτικά και σε αδρές γραµµές (µιας και δεν υποκαθιστά το ρόλο ενός ειδικευµένου επαγγελµατία) το ψυχολογικό προφίλ που διατηρείς απέναντι στη διαχείριση του άγχους.
1
Το τηλέφωνο του γραφείου σου χτυπάει και είναι το αφεντικό σου. Σου ζητάει σε 20΄ να έχεις ετοιµάσει µια ολοκληρωµένη παρουσίαση, την οποία θα αναλύσεις στον καλύτερο πελάτη σας, που βρίσκεται καθ’ οδόν για την εταιρεία.
Α) Αγχώνεσαι υπερβολικά, µε αποτέλεσµα να του µιλήσεις άσχηµα και, τελικά, να σηκωθείς να φύγεις από το γραφείο!
Β) Κλείνεις το τηλέφωνο και αρχίζεις µε βιασύνη και απελπισία να ανοίγεις όποιο πρόγραµµα του υπολογιστή βρίσκεις µπροστά σου. Καταλήγεις να βάζεις τα κλάµατα.
Γ) Του εξηγείς µε ήρεµο αλλά αποφασιστικό τόνο πως η σωστή παρουσίαση απαιτεί µεγαλύτερη προεργασία και πως οτιδήποτε άλλο θα εκθέσει την εταιρεία στον πελάτη.
2
Γυρίζεις στο σπίτι από το γραφείο και πρέπει να κάνεις ένα σωρό δουλειές (σιδέρωµα, άπλωµα ρούχων, διάβασµα παιδιών, µαγείρεµα). Παράλληλα, έχεις φέρει κάποια ηµιτελή projects από το γραφείο, τα οποία το επόµενο πρωί θα επιθεωρήσει ο προϊστάµενός σου.
Α) Αρχίζεις και ουρλιάζεις σε όλους πως δεν σε καταλαβαίνουν και δεν νοιάζονται για σένα, κλείνεσαι σε ένα δωµάτιο και αρχίζεις να κλαις.
Β) Προσπαθείς να τα προλάβεις όλα, καταλήγοντας να πας στο γραφείο την άλλη µέρα σχεδόν άυπνη.
Γ) Φτιάχνεις µια λίστα µε προτεραιότητες και µεταθέτεις κάποιες από τις οικιακές εργασίες για άλλη µέρα. Ζητάς βοήθεια από το σύντροφό σου και, αφού τελειώσεις µε τα βασικά, καταπιάνεσαι µε τα projects του γραφείου όσο πιο σύντοµα µπορείς.
3
Είναι τα γενέθλια του φίλου σου και ετοιµάζεις εδώ και καιρό ένα πάρτι-έκπληξη για εκείνον. Όταν όµως φτάνει η µεγάλη µέρα, διαπιστώνεις πως κανένας από όσους είχες προσκαλέσει δεν µπορεί τελικά να παρευρεθεί, ενώ και το δώρο που έχεις παραγγείλει έχει αργήσει να παραδοθεί λόγω µικρής διαθεσιµότητας.
Α) Οργίζεσαι και θυµώνεις για αυτές τις απροσδόκητες ανατροπές, µε αποτέλεσµα, όταν συναντιέστε, να προσπαθεί εκείνος να σε ηρεµήσει.
Β) Μεταθέτεις τη συνάντησή σας για κάποια άλλη µέρα, βρίσκοντας µια γρήγορη δικαιολογία, προκειµένου να ετοιµαστείς καλύτερα.
Γ) Αλλάζεις γρήγορα τα σχέδια, µετατρέποντας το πάρτι-έκπληξη σε ένα ροµαντικό δείπνο για δύο, ενώ εκτυπώνεις την παραγγελία του δώρου και τη βάζεις µέσα σε έναν υπέροχο φάκελο για να του τον χαρίσεις.
4
Έχεις ένα µάθηµα για να πάρεις το πτυχίο σου και η τελευταία εξέταση πρόκειται να γίνει προφορικά! Θα χρειαστεί, λοιπόν, να σταθείς απέναντι σε ακροατήριο και τον καθηγητή σου.
Α) Η ιδέα σε καθηλώνει! Παγώνεις στη σκέψη πως τόσα µάτια και αυτιά θα είναι πάνω σου και γι’ αυτό δεν προσέρχεσαι στην εξέταση, ελπίζοντας πως κάποια στιγµή αυτή θα γίνει γραπτή.
Β) Είσαι ενθουσιασµένη, µιας και το να µιλάς σε κοινό είναι η καλύτερή σου! Ανυποµονείς να δείξεις σε όλους πόσο καλά διαβασµένη είσαι και ονειρεύεσαι ήδη τον εαυτό σου να κάνει πρόβες µε την τήβεννο!
Γ) Δεν νιώθεις πολύ άνετα µε την προφορική εξέταση και φοβάσαι πως το άγχος θα σε κάνει να τα ξεχάσεις όλα. Προσπαθείς να διερευνήσεις αν υπάρχει η δυνατότητα για γραπτή εξέταση, αλλά όταν διαπιστώνεις πως δεν υπάρχει άλλος δρόµος, προσέρχεσαι στο γραφείο του καθηγητή σου και κάνεις ό,τι καλύτερο µπορείς.
5
Έχεις ραντεβού για συνέντευξη σε µια δουλειά και συνειδητοποιείς ότι όλοι οι δρόµοι έχουν απίστευτη κίνηση.
Α) Αρχίζεις να κορνάρεις µε µανία, να προσπερνάς και να παραβιάζεις οδικά σήµατα, γιατί θέλεις µε κάθε τρόπο να δείξεις πως είσαι ακριβής στην ώρα σου.
Β) Οδηγείς υποµονετικά και στωικά. Τι άλλο µπορείς να κάνεις, άλλωστε; Είναι σίγουρο πως θα σε καταλάβουν και εκείνοι.
Γ) Τηλεφωνείς στην υποψήφια δουλειά και ενηµερώνεις πως υπάρχει η ισχυρή πιθανότητα να αργήσεις, θέτοντας ένα ανώτατο συγκεκριµένο χρονικό πλαίσιο που µπορούν να σε περιµένουν.
Ανεξαρτήτως της αντίδρασής τους, προσπαθείς αυτή η αργοπορία να είναι µικρότερη από το χρονικό διάστηµα ειδοποίησης, για να περισώσεις κάπως τις εντυπώσεις.
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Αν έχεις περισσότερα Α
Διακατέχεσαι από µια textbook συµπεριφορά «αγχωτικού» ανθρώπου, που παραλύει από το άγχος και καθηλώνεται σε συµπεριφορές πολλές φορές ακόµα και αντικοινωνικές προκειµένου να το διαχειριστεί. Άλλες φορές επιλέγεις τη µανία και την οργή απέναντι στον εαυτό σου και τους γύρω σου και άλλες απλώς κλείνεσαι στον εαυτό σου και προκρίνεις την αυτοµαταίωση. Αποφεύγεις να κοιτάξεις τη δύσκολη κατάσταση κατάµατα και ελπίζεις πως θα αυτορρυθµιστεί µε έναν τρόπο σχεδόν µαγικό. Όταν αυτό φυσικά δεν συµβαίνει, βυθίζεσαι στη µελαγχολία, τη διάθεση εκδίκησης ή την παραίτηση.
Αν έχεις περισσότερα Β
Προσπαθείς επιδερµικά και, τις περισσότερες φορές, µη αποτελεσµατικά να προσπεράσεις όπως όπως το άγχος σου, επιλέγοντας τρόπους που λύνουν πρόσκαιρα αλλά όχι ουσιαστικά το συγκεκριµένο ζήτηµα. Ανυποµονείς να ξεφύγεις από την προβληµατική κατάσταση, στην αγωνία σου αυτή κάνεις λάθη και δεν είναι λίγες οι φορές που δηµιουργείς από αυτόν το χειρισµό περισσότερα προβλήµατα. Θέλεις να φαίνεται ότι διατηρείς την ψυχραιµία σου και ότι έχεις διαρκώς τον έλεγχο των καταστάσεων, αλλά µιας και δεν οργανώνεσαι σωστά και µεθοδικά, το άγχος συχνά σε κυριεύει και δεν σε αφήνει να σκεφτείς καθαρά.
Αν έχεις περισσότερα Γ
Διαθέτεις συγκροτηµένη προσωπικότητα, που γνωρίζει πώς να διαχειρίζεται σωστά τις αγχογόνες καταστάσεις. Δεν διστάζεις να έρθεις σε νηφάλια αντιπαράθεση µε την αιτία του προβλήµατος και, πολλές φορές, προτάσσεις εναλλακτικά σχέδια για να ξεπεράσεις τα εµπόδια. Όταν η αντιµετώπιση του άγχους είναι µονόδροµος, διαλέγεις να «πολεµήσεις», έστω κι αν δεν δικαιωθείς. Δεν παρουσιάζεσαι άτρωτος, γνωρίζεις τις αδυναµίες σου, αλλά προσπαθείς να τις βελτιώσεις επιλέγοντας να ενδυναµώσεις τα κοινωνικά σου αντανακλαστικά και να τονώσεις την αυτοπεποίθησή σου.
Διάβασε επίσης:
Πόσο ευτυχισμένη είσαι; Κάνε το τεστ
Εσύ πως σταυρώνεις τα χέρια σου; Κάνε το τεστ προσωπικότητας
