Τι είναι το γλαύκωμα και ποιες είναι οι 8 ομάδες που είναι ευάλωτες στον κλέφτη της όρασης; Δες αν κινδυνεύεις και εσύ… Αν και το γλαύκωμα δεν είναι ιάσιμο, η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή αντιμετώπιση είναι τα κύρια «όπλα» μας για να το κρατήσουμε υπό έλεγχο.
Αν και το γλαύκωμα δεν είναι ιάσιμο, η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή αντιμετώπιση είναι τα κύρια «όπλα» μας για να το κρατήσουμε υπό έλεγχο. Είναι αρκετά σύνηθες να μετράμε την αρτηριακή μας πίεση. Είμαστε όμως το ίδιο συνεπείς με την μέτρηση της πίεσης των ματιών μας; Άραγε πόσοι γνωρίζουν την ύπαρξη της ενδοφθάλμιας πίεσης (πίεση ματιών) και το σημαντικό ρόλο που παίζει στην όρασή μας;
Και όμως το μάτι μπορεί και λειτουργεί σωστά μόνο όταν δουλεύει σε συγκεκριμένη πίεση και εάν η πίεση αυτή δεν ρυθμίζεται σωστά μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα την όραση μας.
Το μάτι παράγει συνεχώς ένα υγρό το οποίο ονομάζεται υδατοειδές. Το υγρό αυτό παράγεται από το ακτινωτό σώμα, κυκλοφορεί στο εσωτερικό του ματιού και στη συνέχεια αποχετεύεται από μια περιοχή η οποία ονομάζεται διηθητικός ηθμός (αποχετευτική οδός). Όταν ο ρυθμός παραγωγής του υγρού είναι ίδιος με το ρυθμό αποχέτευσης του, τότε η πίεση στο εσωτερικό του ματιού είναι φυσιολογική και κυμαίνεται από 10-20 mmHg.
Η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχουμε γλαύκωμα όπως και μια φυσιολογική τιμή πίεσης δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε γλαύκωμα. Υπάρχουν άτομα με φυσιολογικές τιμές οι οποίοι νοσούν από γλαύκωμα (όπως συμβαίνει στο γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης). Η αύξηση μόνο της ενδοφθάλμιας πίεσης καλείται οφθαλμική υπερτονία, ενώ όταν η αυξημένη πίεση συνδυάζεται με βλάβη του οπτικού νεύρου τότε χρησιμοποιούμε τον όρο γλαύκωμα. Τα άτομα με οφθαλμική υπερτονία είναι ύποπτα για γλαύκωμα και θα πρέπει να ελέγχονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Τι είναι το γλαύκωμα;
Είναι μια πολυπαραγοντική νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από οπτική νευροπάθεια, χαρακτηριστικές βλάβες του οπτικού δίσκου, περιορισμό του οπτικού πεδίου, μείωση περιφερικής όρασης και απώλεια των οπτικών νευρικών ινών. Μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε μείωση της όρασης, ακόμη και τύφλωση. Είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία τύφλωσης μετά τον καταρράκτη, τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσμίως.
Αποτελεί ωστόσο, την πιο συχνή αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης. Δεν παρουσιάζει συμπτώματα και δεν είναι λίγες οι φορές που «ανακαλύπτεται» τυχαία σε οφθαλμολογικό έλεγχο ρουτίνας.
Αρκετοί άνθρωποι παραμένουν αδιάγνωστοι και καθώς εξελίσσεται «σιωπηλά» σε βάθος χρόνου, αρχικά προκαλεί μείωση της περιφερικής όρασης για να καταλήξει δυστυχώς σε απώλεια αυτής. Παρόλα αυτά, με την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη νόσο και να προστατέψουμε τα μάτια μας από την απώλεια όρασης
Η αύξηση της ενδοφθάλμιας πιέσεως κατά κανόνα δεν δίνει συμπτώματα, ούτε αλλαγές στην όραση. Μπορεί δηλαδή να έχουμε αυξημένη πίεση και να μην το γνωρίζουμε. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις που η ενδοφθάλμια πίεση αυξάνεται γρήγορα και απότομα , όπως συμβαίνει στο οξύ γλαύκωμα , με έντονο πόνο στα μάτια, πονοκέφαλο και θολή όραση.
Υπάρχουν άνθρωποι που με 16 mmHg πίεση έχουν γλαύκωμα και άλλοι με 23 mmHg που δεν έχουν γλαύκωμα. Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο; Υψηλότερο ρίσκο να νοσήσουν από γλαύκωμα έχουν τα άτομα:
- Άνω των 60 ετών
- Αφρικανικής, Ισπανικής, Ασιατικής καταγωγής
- Με οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος
- Με υψηλή ενδοφθάλμια πίεση, υψηλή μυωπία ψευδοαποφολίδωση
- Με σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, διαταραχές στην αιματική κυκλοφορία (υπόταση), ημικρανία, Σύνδρομο Raynaud, σύνδρομο υπνικής άπνοιας
- Με λεπτό κερατοειδή
- Υπό αγωγή με κορτικοστεροειδή για μακρά χρονική περίοδο
- Με ιστορικό οφθαλμικού τραύματος, αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς, οφθαλμικού όγκου.
Στις Δυτικές χώρες 50% των ασθενών με γλαύκωμα παραμένουν αδιάγνωστοι. Έτσι θα πρέπει ιδιαίτερα τα άτομα με υψηλότερο ρίσκο εμφάνισης γλαυκώματος να ελέγχονται προκειμένου να προληφθεί η απώλεια όρασης. Η θεραπεία του γλαυκώματος είναι εξατομικευμένη και σύμφωνη με τις ανάγκες του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Στόχος της θεραπείας είναι να χαμηλώσουμε την ενδοφθάλμια πίεση σε τέτοιο σημείο ώστε να λειτουργεί το οπτικό νεύρο άνετα, χωρίς να παρουσιάζει περαιτέρω βλάβη .
Ο σωστή ρύθμιση του γλαυκώματος εξαρτάται από το τακτικό έλεγχο, τη σωστή θεραπευτική αγωγή και οπωσδήποτε τη συνεργασία του ασθενούς.
Ας γνωρίσουμε λίγο καλύτερα το γλαύκωμα
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι γλαυκώματος εκ των οποίων οι 2 κύριες είναι το πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας και το γλαύκωμα κλειστής γωνίας.
Το πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας αποτελεί τον πιο συχνό τύπο. Συνήθως δεν εμφανίζεται σε άτομα κάτω των 50 ετών. Εξελίσσεται πολύ αργά και είναι ανώδυνο καθώς δεν έχει συμπτώματα. Δεν προκαλεί αλλοιώσεις στην όραση παρά μόνο σε προχωρημένα στάδια. Οφείλεται στο γεγονός ότι το μάτι δεν καταφέρνει να αποχετεύσει σε ικανοποιητικό βαθμό το υδατοειδές υγρό που παράγεται, οπότε αυξάνεται η ενδοφθάλμια πίεση, η οποία με την σειρά της αν δεν αντιμετωπισθεί οδηγεί στον «στραγγαλισμό των οπτικών νευρικών ινών» και την βλάβη του οπτικού νεύρου.
Ορισμένα άτομα έχουν οπτικά νεύρα ευαίσθητα ακόμα και σε πιέσεις οι οποίες είναι σε φυσιολογικά επίπεδα. Αυτό ο τύπος καλείται γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης και εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες, άτομα με υπόταση και άτομα με θετικό για τη νόσο οικογενειακό ιστορικό.
Το γλαύκωμα κλειστής γωνίας εμφανίζεται σε άτομα στα οποία η ίριδα βρίσκεται πολύ κοντά στο σημείο αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού. Η αλλαγή θέσης της ίριδας μπορεί να οδηγήσει στον αποκλεισμό της αποχετευτικής οδού. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί στην απότομη αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης σε αρκετά υψηλά επίπεδα (από 21 έως 50-80 mmHg).
Το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας αποτελεί κατεπείγουσα ιατρική κατάσταση και εάν δεν αντιμετωπισθεί άμεσα μπορεί το οπτικό νεύρο να χαθεί μέσα σε λίγες ώρες. Συμπτώματα είναι η απότομα θολή όραση ( συνήθως εμφανίζεται κατά τη μετάβασή από σκοτεινό σε φωτεινό χώρο, μετά την ενστάλαξη κολλυρίων για διαστολή της κόρης), ο οφθαλμικός πόνος, αρρυθμία ή βραδυκαρδία, ο πονοκέφαλος, οι χρωματιστοί δακτύλιοι γύρω από φωτεινές πηγές (άλως), ενίοτε τάση προς εμετό.
Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω για να δω αν έχω γλαύκωμα;
Ο μόνος σίγουρος τρόπος για να διαγνωσθεί το γλαύκωμα είναι ο πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος. Μόνο η μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης δεν αρκεί. Ο οφθαλμολογικός έλεγχος θα πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:
- Μέτρηση ενδοφθάλμιας πίεσης (τονομέτρηση)
- Εξέταση της αποχετευτικής οδού (γωνιοσκόπηση)
- Εξέταση του οπτικού νεύρου κατά την διάρκεια βυθοσκόπησης καθώς και φωτογράφησή του (η απεικόνιση του οπτικού νεύρου είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς μπορούμε μέσω συγκριτικής μελέτης να αντλήσουμε πληροφορίες για την σταθερότητα ή την εξέλιξη της νόσου)
- Οπτικό πεδίο (έλεγχος περιφερικής όρασης)
- Οπτική τομογραφία συνοχής (OCT ) οπτικού νεύρου
- Παχυμετρία κερατοειδούς (η μέτρηση της ενδοφθάλμιας θα πρέπει υπολογιστεί σύμφωνα με το πάχος του κερατοειδούς. Σε άτομα με παχύ κερατοειδή η πραγματική πίεση είναι πιο χαμηλή από αυτήν που μετράμε με το τονόμετρο, ενώ αντίθετα είναι πιο υψηλή σε άτομα με λεπτό κερατοειδή).
Η θεραπεία
Το γλαύκωμα αντιμετωπίζεται κυρίως με τοπική θεραπευτική αγωγή (σταγόνες). Σε ορισμένες περιπτώσεις την τοπική θεραπευτική αγωγή μπορεί να συμπληρώσει τοπικά η διενέργεια θεραπείας με laser (laser Iριδοτομή, laser trabeculoplasty , cyclophotocoagulation κτλ).
Αν η τοπική θεραπευτική αγωγή δεν καταφέρει να ρυθμίσει σε ικανοποιητικό βαθμό την ενδοφθάλμια πίεση καταφεύγουμε σε επεμβατικές μεθόδους όπως είναι η τοποθέτηση αντιγλαυκωματικής βαλβίδας, η τραμπεκουλεκτομή κ.α)
Χρήσιμες συμβουλές
- Μην παραμελείτε το ετήσιο οφθαλμολογικό check up, το οποίο θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε την μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης και τον έλεγχο του οπτικού νεύρου.
- Ενημερώστε τον οφθαλμίατρό σας εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος
- Εάν ακολουθείται αντιγλαυκωματική αγωγή μην παραμελείτε τις σταγόνες σας. Στα άτομα με γλαύκωμα θα πρέπει ο έλεγχος της πίεσης να γίνεται κάθε 3 με 4 μήνες και το οπτικό πεδίο/OCT οπτικού νεύρου ετησίως ή σύμφωνα με τις υποδείξεις του οφθαλμίατρου.
Διαβάστε και αυτό: Μήπως έχετε ύπουλο πρόβλημα με το συκώτι σας; Τα σημάδια και τι να κάνετε
Από την Ιωάννα Κοντάρη, MD Χειρουργό – Οφθαλμίατρο
