Παρότι ο καφές είναι το πιο διαδεδομένο ρόφημα παγκοσμίως, οι επιδράσεις του στον οργανισμό δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί. Αρκετά στοιχεία δείχνουν ότι παίζει προστατευτικό ρόλο στον διαβήτη και την άνοια. Από την άλλη μεριά, οι έγκυες γυναίκες πρέπει να αποφεύγουν τον πολύ καφέ, γιατί μπορεί να γεννήσουν λιποβαρή μωρά.
Ο καφές αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή καφεΐνης, μιας ουσίας που βρίσκεται σε πολλά φυτά και σε διάφορες ποσότητες για να τα προστατεύει από την οξείδωση και τα έντομα. Εκτός από καφεΐνη, ο καφές περιέχει και άλλα συστατικά, όπως φλαβονοειδή, χλωρογενικό οξύ, νιασίνη, μαγνήσιο, κάλιο, διτερπένια, μελανοειδίνες, φουράνια, πυρρόλες και φυτικές ίνες.
Η καφεΐνη είναι μεν αντιοξειδωτικό αλλά στον άνθρωπο λειτουργεί κυρίως ως διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η πιο γνωστή επίδραση που έχει ένα φλιτζάνι καφέ είναι ότι δίνει σωματική και πνευματική εγρήγορση. Αυτό το ξέρουν πολύ καλά οι αθλητές που χρησιμοποιούν την καφεΐνη για να βελτιώνουν τις επιδόσεις τους. Π.χ., στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες το 1984, οι Αμερικανοί ποδηλάτες είχαν πάρει υπόθετα καφεΐνης λίγο πριν αγωνιστούν.
Ενώ σε μέτριες ποσότητες προσφέρει τόνωση, η καφεΐνη μπορεί να έχει τοξικές παρενέργειες σε μεγάλες ποσότητες (πάνω από 250-300 mg τη μέρα), προκαλώντας ευερεθιστότητα, άγχος, αϋπνία, πονοκεφάλους και ταχυπαλμία. Η μέση περιεκτικότητα καφεΐνης στον καβουρδισμένο καφέ είναι 80-90 mg ανά 190 ml (ένα φλιτζάνι) και στον στιγμιαίο καφέ είναι 60-75 mg. Άρα τα 3-4 φλιτζάνια την ημέρα είναι το ανώτατο επιτρεπτό όριο.
Η καφεΐνη απορροφάται πλήρως από το στομάχι και το λεπτό έντερο μέσα σε 45 λεπτά. Ο καφές δεν κάνει κακό στην υγεία και τη δίαιτα, με την προϋπόθεση ότι η ποσότητά του δεν ξεπερνά το όριο της επιτρεπτής δόσης. Επειδή όμως ο καφές μπορεί να έχει και αρνητικές επιδράσεις, υπάρχουν τα υπέρ και τα κατά για την κατανάλωσή του.
Υπέρ
1. Έχει ευεργετική δράση στον σακχαρώδη διαβήτη
Η πλειονότητα των επιστημονικών δεδομένων συγκλίνει ότι ο καφές έχει ευεργετική δράση στο σακχαρώδη διαβήτη. Δεν είναι σαφές ποιο συστατικό του καφέ έχει αυτή τη θετική επίδραση. Υπάρχουν, όμως, και μελέτες που βρήκαν ότι ο ντεκαφεϊνέ κάνει το ίδιο καλό, άρα ενδεχομένως να παίζουν ρόλο τα φλαβονοειδή. Ο καφές ανεβάζει κάπως τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, λόγω των διτερπενίων, αλλά η χρήση φίλτρου στην παρασκευή του περιορίζει αυτή τη δράση. Παρότι ανεβάζει τη χοληστερίνη, οι μελέτες βρίσκουν ότι μάλλον ασκεί προστατευτική δράση στην καρδιά και τον εγκέφαλο.
2. Αυξάνει τις καύσεις του σώματος και συμβάλλει στην απώλεια θερμίδων
Επειδή η καφεΐνη λειτουργεί ως διεγερτικό, αυξάνει τις καύσεις του σώματος. Είναι γνωστό ότι ο καφές αυξάνει τις καύσεις, διότι αρκετά άτομα, μόλις πιουν καφέ, ιδρώνουν και αυτό σημαίνει ότι το σώμα τους εκείνη τη στιγμή καίει θερμίδες. Συνήθως, όμως, αυτό παρατηρείται όταν ο καφές είναι ζεστός. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι τα καυτά ροφήματα αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο στο λάρυγγα.
Κατά
1. Με προσοχή ο καφές στην εγκυμοσύνη
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η καφεΐνη μπορεί να ευθύνεται για λιποβαρή μωρά. Κατά την εγκυμοσύνη, επιβραδύνεται ο ρυθμός με τον οποίο μεταβολίζεται η καφεΐνη, κι έτσι οι έγκυες γυναίκες έχουν υψηλότερα επίπεδα καφεΐνης στο αίμα τους και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα από το σύνηθες. Αυτό μπορεί να επιδράσει αρνητικά στο έμβρυο και να αυξήσει τις πιθανότητες να γεννηθεί το παιδί με χαμηλό σωματικό βάρος.
2. Ο καφές αυξάνει τη κορτιζόλη, την ορμόνη του stress
Ο καφές ανεβάζει την κορτιζόλη, μια ορμόνη με κακή φήμη, αλλά στην πραγματικότητα κάπως παρεξηγημένη. Όταν το σώμα στρεσάρεται, αυξάνεται η παραγωγή της κορτιζόλης. Αυτό, όμως, γίνεται για κάποιο λόγο. Ο σκοπός της κορτιζόλης είναι να δώσει ενέργεια στο σώμα. Από την άλλη μεριά, αν υπάρχει υπερκορτιζολισμός, δηλαδή συνεχώς ανεβασμένη παραγωγή κορτιζόλης στο σώμα, μπορεί να παρουσιαστούν παρενέργειες, ακόμα και ασθένειες.
Ο ειδικός απαντά:
Βοηθά ο καφές στην απώλεια βάρους;
Γιάννης Δημακόπουλος, registered dietintion
“Οι αλλαγές στο σωματικό βάρος εξαρτώνται από την ισορροπία μεταξύ των θερμίδων που προσλαμβάνετε από το φαγητό και τα ροφήματα, καθώς και των θερμίδων που «ξοδεύετε» μέσα από τις λειτουργίες του σώματος, όπως για παράδειγμα την αναπνοή, τη φυσική δραστηριότητα, κ.λπ.
Ένα ποτήρι στιγμιαίου καφέ, χωρίς ζάχαρη ή γάλα, έχει περίπου 4 θερμίδες και κατά συνέπεια έχει σχεδόν μηδενική επίδραση στην προσπάθεια μείωσης του σωματικού σας βάρους. Πολλές φορές, βέβαια, ο καφές συνοδεύεται από ζάχαρη ή/και γάλα. Μια κοφτή κουταλιά του γλυκού ζάχαρη έχει περίπου 20 θερμίδες, μια μερίδα (15 γρ.) γάλα εβαπορέ πλήρες, χωρίς προσθήκη ζάχαρης, άλλες 20 θερμίδες, ενώ κάθε κουταλιά κρέμα γάλακτος περίπου 50 θερμίδες.
Άρα, αν για παράδειγμα πίνετε τρεις καφέδες την ημέρα με 2 κ.γ. ζάχαρη και γάλα στον καθένα, προσθέτετε καθημερινά 180 θερμίδες στη διατροφή σας. Όσο δηλαδή ένα κουλούρι Θεσσαλονίκης. Αν συνυπολογιστούν και οι θερμίδες που προσλαμβάνετε και από τα υπόλοιπα τρόφιμα και ροφήματα, η κατανάλωση καφέ και πιο συγκεκριμένα η ζάχαρη, το γάλα ή η κρέμα που τυχόν περιέχει ενδέχεται να συμβάλουν στην αύξηση του σωματικού σας βάρους.
Αν θέλετε να ξεκινήσετε μια προσπάθεια με σκοπό τη βελτίωση του σωματικού σας βάρους, το πλέον σημαντικό είναι να εστιάσετε στη σταδιακή βελτίωση των διατροφικών σας συνηθειών και όχι στον αποκλεισμό ή την υπερκατανάλωση κάποιων τροφών ή ροφημάτων, όπως ο καφές”.
