Τρεις γυναίκες χάνουν κάθε ώρα τη ζωή τους από μια νόσο που θα μπορούσε να προληφθεί 100%.
O καρκίνος τραχήλου μήτρας (KTM) είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος σε γυναίκες κάτω των 45 ετών και η τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες παγκοσμίως. Αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα υγείας, με 500.000 νέα περιστατικά και 300.000 θανάτους κάθε χρόνο. Στη χώρα μας 250 γυναίκες, από τα 600 περίπου νέα περιστατικά τον χρόνο, χάνουν τη μάχη με τον καρκίνο.
Ιός Ανθρώπινων Θηλωμάτων (HPV)
Είναι αποδεδειγμένο πως αναγκαία προϋπόθεση για τον ΚΤΜ είναι η μόλυνση από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και ειδικότερα από συγκεκριμένους τύπους του, που ονομάζονται υψηλού κινδύνου. Πρόκειται για τους τύπους 16 και 18, από τους 14 συνολικά διαφορετικούς τύπους, αφού αυτοί ευθύνονται για το 70% όλων των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας. Ωστόσο, η μόλυνση από τον HPV δεν είναι ικανή προϋπόθεση από μόνη της για την ανάπτυξη του ΚΤΜ, που σημαίνει ότι πρέπει να συντρέχουν και άλλοι παράγοντες, οι οποίοι οδηγούν στη διευκόλυνση της καρκινογένεσης λόγω του HPV.
Η λοίμωξη από τον ιό HPV είναι εξαιρετικά συχνή σε όλες τις γυναίκες με σεξουαλική δραστηριότητα. Πάνω από το 75% όλων των γυναικών θα μολυνθούν από τον ιό HPV κάποια στιγμή στη ζωή τους, ενώ η πλειοψηφία αυτών θα εμφανίσουν αποτελεσματική ανοσοαπάντηση, θα αποβάλουν δηλαδή τον ιό και η λοίμωξη θα παρέλθει σε 6 έως 24 μήνες, χωρίς περαιτέρω συνέπειες για την υγεία τους.
Η ανακάλυψη της σχέσης HPV και ΚΤΜ από τον Harald zur Hausen (Nobel Ιατρικής 2008) άνοιξε νέους δρόμους για την αποτελεσματικότερη πρόληψη του ΚΤΜ.
Πλέον υπάρχουν διαθέσιμα δύο καινοτόμα εργαλεία: το εμβόλιο εναντίον της μόλυνσης από τον HPV –το πρώτο εμβόλιο για καρκίνο (πρωτογενής πρόληψη)– αλλά και το πρώτο μοριακό τεστ για την ανίχνευση του HPV (δευτερογενής πρόληψη).
Προσυμπτωματικά προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου
Ο στόχος του ελέγχου είναι η έγκαιρη ανίχνευση των προ-καρκινικών αλλοιώσεων ή ακόμα και της νόσου με σκοπό την άμεση παρέμβαση και θεραπεία. Εάν η τραχηλική δυσπλασία διαγνωστεί και διαχειριστεί σε αρχικό στάδιο, έχει ίαση 100%, καθιστώντας την πρόωρη ανίχνευση πολύ σημαντική. Κομβικό ρόλο στη δευτερογενή πρόληψη του ΚΤΜ έχει το τεστ Παπανικολάου. Το γνωστό τεστ ΠΑΠ έχει συμβάλει καθοριστικά στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης της νόσου, όχι όμως απόλυτα ικανοποιητικά. Αυτό οφείλεται στο ότι το τεστ ΠΑΠ έχει χαμηλή ευαισθησία, που κυμαίνεται από 55% έως 75%, πράγμα που σημαίνει ότι από τις 100 γυναίκες που έχουν προκαρκινική αλλοίωση του τραχήλου, μόνο οι 55 έως 75 θα έχουν παθολογικό αποτέλεσμα στο τεστ Παπανικολάου. Αντίθετα, η ευαισθησία του HPV τεστ, συγκεκριμένα της ανίχνευσης του DNA του HPV, είναι άνω του 93%, δηλαδή από τις παραπάνω 100 γυναίκες το λιγότερο οι 93 θα έχουν θετικό HPV τεστ.
Η ιατρική αξία του HPV τεστ προέκυψε από αρκετές διεθνείς μελέτες, με σημαντικότερη ίσως τη μελέτη «ATHENA», που συμπεριέλαβε περισσότερες από 47.000 γυναίκες στις ΗΠΑ, οδηγώντας τον Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ (FDA) να χορηγήσει έγκριση στο HPV τεστ που εφαρμόσθηκε σε αυτή την μελέτη, το cobas® HPV Τest της εταιρείας Roche, ώστε να χρησιμοποιείται ως μέθοδος αρχικού ελέγχου για την πρόληψη του ΚΤΜ, αντικαθιστώντας ουσιαστικά το τεστ ΠΑΠ σε αυτό τον ρόλο. Ένα αρνητικό HPV DNA test προσφέρει διπλάσια περίπου εξασφάλιση στη γυναίκα ότι δεν υπάρχει στον τράχηλό της προκαρκινική αλλοίωση και μάλιστα για διπλάσιο χρονικό διάστημα σε σύγκριση με το τεστ ΠΑΠ. Παράλληλα, πιστοποιήθηκε ότι η διάγνωση γυναικών με προκαρκινικές αλλοιώσεις ή διηθητικό καρκίνο τραχήλου μήτρας με εφαρμογή του HPV DNA test γίνεται περίπου 2-3 χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι αν εφαρμοσθεί για τον ίδιο λόγο το τεστ ΠΑΠ.
