Ο καρκίνος του µαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες, Αποτελεί ωστόσο µία κακοήθεια που µπορεί να θεραπευθεί εφόσον διαγνωσθεί έγκαιρα. Ας ενηµερωθούµε για το πως µπορούµε να τον προλάβουµε αλλά και για τα σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσουμε.
Τι είναι ο καρκίνος του µαστού;
Ο ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασµός παθολογικών κυττάρων έχει ως αποτέλεσµα την δηµιουργία κακοήθους όγκου στον µαστό. Το χαρακτηριστικό αυτών των παθολογικών κυττάρων είναι η ικανότητα διήθησης και εξάπλωσης στους γύρω ιστούς. Τα κύτταρα αυτά µπορεί να αναπτύσσονται στους πόρους (πορογενές καρκίνωµα) ή στους λοβούς του µαστού (λοβιακό καρκίνωµα).
Όταν ο καρκίνος διαγιγνώσκεται σε πολύ αρχικό στάδιο, πριν δηλαδή επεκταθεί εκτός του πόρου ή του λοβού, ονοµάζεται «in situ». Στην περίπτωση που έχει προχωρήσει εκτός ονοµάζεται διηθητικός. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο καρκίνος του µαστού διαγιγνώσκεται όταν είναι πλέον διηθητικός. Ο καρκίνος του µαστού αποτελεί την συχνότερη µορφή καρκίνου στις γυναίκες. Υπολογίζεται πως 1 στις 8 γυναίκες θα εµφανίσει καρκίνο µαστού σε κάποια φάση της ζωής της.
Στην Ευρώπη το 60% των περιστατικών διαγιγνώσκεται σε πρώιµο στάδιο ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι 5%. Το χαµηλό αυτό ποσοστό φανερώνει πόσο πίσω είναι η χώρα µας στον τοµέα της πρόληψης.
Παράγοντες κινδύνου
- Ηλικία: Ο καρκίνος του µαστού µπορεί να εµφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία µετά την εφηβεία, ο κίνδυνος όµως αυξάνει όσο προχωρά η ηλικία. Οι περισσότερες περιπτώσεις εµφανίζονται σε γυναίκες άνω των 50 ετών. Εξαίρεση αποτελούν οι γυναίκες έχουν κληρονοµική επιβάρυνση, όπως αυτές που είναι φορείς των µεταλλάξεων BRCA-1 και BRCA-2 (κληρονοµικός καρκίνος µαστού).
- Κληρονοµικότητα: Μόλις το 5% των καρκίνων µαστού οφείλονται σε κληρονοµούµενους παράγοντες, όπως τα γονίδια BRCA-1 και BRCA-2. Οι γυναίκες αυτές έχουν κίνδυνο να νοσήσουν σε ηλικίες µεταξύ 30 και 40 ετών.
- Έµµηνος ρύση: Γυναίκες µε εµµηναρχή νωρίς (πριν τα 11 έτη) και εµµηνόπαυση µετά τα 55 έτη, θεωρείται πως έχουν σχετικά αυξηµένο κίνδυνο για εµφάνιση καρκίνου µαστού.
- Αυξηµένη κατανάλωση αλκοόλ: αυξάνει τον κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου µαστού
- Παχυσαρκία: οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν µεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο µαστού, λόγω αυξηµένων οιστρογόνων.
- Κάπνισµα: γυναίκες που καπνίζουν ένα πακέτο την ηµέρα αυξάνουν την πιθανότητα για καρκίνο µαστού κατά 60%.
Τα συμπτώματα του καρκίνου
Στα αρχικά στάδια δεν υπάρχει κανένα σύµπτωµα. Σε αυτή την φάση µπορεί να διαγνωσθεί µε τη µαστογραφία. Αυτός είναι και ο λόγος που όλες οι γυναίκες µετά τα 40 έτη πρέπει να υποβάλλονται σε µαστογραφία. Συνήθη συµπτώµατα είναι:
- Ψηλαφητό µόρφωµα
- Έκκριση υγρού από τη θηλή
- Έλξη του δέρµατος προς τα µέσα (εισολκή)
- Ερυθρότητα του µαστού
- Παραµόρφωση του σχήµατος του µαστού
- Σκλήρυνση ή έλκος
Θα πρέπει εδώ να τονισθεί πως δεν σηµαίνει πως κάποια γυναίκα που εµφανίζει κάτι από τα παραπάνω έχει καρκίνο. Σίγουρα όµως, στην εµφάνιση οποιουδήποτε από τα παραπάνω πρέπει η γυναίκα να απευθύνεται στον γιατρό της για εξέταση και περαιτέρω έλεγχο.
Καρκίνος µαστού & κληρονοµικότητα
Γυναίκες που φέρουν µεταλλάξεις στα γονίδια BRCA 1 και BRCA 2 έχουν πέντε φορές µεγαλύτερο κίνδυνο να εµφανίσουν καρκίνο µαστού και δέκα ως τριάντα για καρκίνο ωοθήκης. Στις µέρες µας υπάρχει η δυνατότητα εντοπισµού των γυναικών που φέρουν τις µεταλλάξεις.
Ο έλεγχος έχει νόηµα να γίνεται σε γυναίκες που έχουν ισχυρό κληρονοµικό ιστορικό , όπως µητέρα, αδερφή ή γιαγιά µε καρκίνο µαστού ή/ και ωοθήκης σε ηλικία µικρότερη από 50 ετών και αφού πρώτα συµβουλευτούν τον γιατρό τους. Οι γυναίκες στις οποίες µετά τον γονιδιακό έλεγχο ανιχνεύονται οι µεταλλάξεις των γονιδίων θα πρέπει να συζητούν µε τον γιατρό τους τις ενδεχόµενες επιλογές.
Η προφυλακτική άµφω µαστεκτοµή µε πλαστική αποκατάσταση των µαστών αποτελεί µία από αυτές, ενώ αφού ολοκληρωθεί η τεκνοποιία ή κοντά στην εµµηνόπαυση µπορεί να γίνει προφυλακτική ωοθηκεκτοµή. Για τις γυναίκες που είναι φορείς των µεταλλάξεων και δεν επιλέγουν την χειρουργική αντιµετώπιση, πρέπει η παρακολούθηση να είναι ιδιαίτερα τακτική και συγκεκριµένη.
Αυτή περιλαµβάνει:
- µηνιαία αυτοεξέταση από την ηλικία των 18 ετών
- κλινική εξέταση 2-4 φορές ετησίως από την ηλικία των 25 ετών
- ετήσια µαστογραφία και µαγνητική µαστογραφία από την ηλικία των 25 ετών ή εξατοµικευµένα.
- έλεγχος ωοθηκών µε υπερηχογράφηµα και Ca125
Προλαµβάνεται ο καρκίνος του µαστού;
Ο καρκίνος του µαστού µπορεί να προληφθεί ή να εντοπισθεί σε πρώιµο στάδιο µε την ψηλάφηση του µαστού και µε την µαστογραφία και το υπερηχογράφηµα. Όλες οι γυναίκες άνω των 18 ετών πρέπει να ελέγχουν τον µαστό τους µε την αυτό-ψηλάφηση. Εκτός από την ψηλάφηση που θα µας κάνει ο γιατρός µας κάθε χρόνο, κάθε γυναίκα πρέπει να κάνει αυτό-ψηλάφηση µία φορά τον µήνα.
Για τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας , η ψηλάφηση καλό είναι να γίνεται 5η-10η ηµέρα του κύκλου (1η ηµέρα του κύκλου είναι η πρώτη ηµέρα της περιόδου). Οι γυναίκες που βρίσκονται στην εµµηνόπαυση µπορούν να έχουν µία ηµέρα σταθερή κάθε µήνα. Γυναίκες άνω των 40 ετών πρέπει να υποβάλλονται σε ψηφιακή µαστογραφία . Συνήθως συστήνεται µία φορά τον χρόνο και η πρώτη καλό είναι να γίνεται γύρω στα 40 έτη. Σε γυναίκες µε ιστορικό καρκίνου µαστού στην οικογένεια, η πρώτη µαστογραφία γίνεται σε µικρότερη ηλικία, την οποία θα συστήσει ο θεράπων ιατρός.
Η ψηφιακή µαστογραφία που εφαρµόζεται ευρέως σήµερα έχει την δυνατότητα να εντοπίσει πολύ µικρού µεγέθους αλλοιώσεις µε αποτέλεσµα την έγκαιρη διάγνωση και αντιµετώπιση σε περιπτώσεις κακοήθειας. Μπορεί όµως να αποκαλύψει και άλλες καλοήθεις καταστάσεις, όπως αποτιτανώσεις κλπ.
Το υπερηχογράφηµα µαστών έρχεται να συµπληρώσει πολλές φορές την µαστογραφία, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που οι µαστοί είναι «πυκνοί», έχουν δηλαδή αυξηµένο αδενικό ιστό, όπως συµβαίνει στις νεότερες γυναίκες. Αποτελεί τον απεικονιστικό έλεγχο του µαστού για γυναίκες από 18 ετών µέχρι 40, καθώς οι µαστοί σε αυτές τις ηλικίες είναι ιδιαίτερα πυκνοί.
Στην Ευρώπη το 60% των περιστατικών διαγιγνώσκεται σε πρώιµο στάδιο ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι 5%.
Όλες οι γυναίκες άνω των 18 πρέπει να κάνουν αυτό-ψηλάφηση µία φορά τον µήνα
- Από τα 40 έτη, ψηφιακή µαστογραφία ετησίως και όπου χρειάζεται υπερηχογράφηµα µαστού
- Πριν τα 40 έτη όπου χρειάζεται πραγµατοποιείται υπερηχογράφηµα µαστού
- Για οτιδήποτε µας φανεί περίεργο στον µαστό µας, επικοινωνούµε µε τον γιατρό µας άµεσα
Από την Μαρίλια Νικολαΐδου, γυναικολόγο-µαιευτήρα*
*Η Μαριλία Νικολαΐδου, είναι γυναικολόγος -µαιευτήρας και κατέχει Μεταπτυχιακό Τίτλο στην «Έρευνα στην Γυναικεία Αναπαραγωγή». Είναι κάτοχος του International Interuniversity Diploma of Operative Endoscopy in Gynecology του Κέντρου Ενδοσκοπικής Χειρουργικής CICE (Centre International de Chirurgie Endoscopique)
