Ο άνθρωπος δεν εξελίχθηκε καταναλώνοντας τρανς λιπαρά οξέα και γι’ αυτό δεν ταιριάζουν στο ανθρώπινο σώμα. Είναι ένα τεχνητό λίπος, που κατασκεύασε η βιοµηχανία τροφίµων πριν από περίπου έναν αιώνα. Είναι, δηλαδή, σχετικά καινούρια µόρια στην ανθρώπινη διατροφή. Στην πραγµατικότητα, πρόκειται για ό,τι χειρότερο υπάρχει για την υγεία στη διατροφή σήµερα. Στις αρχές του 1900, το βούτυρο ήταν ακριβό και η βιοµηχανία τροφίµων σκέφτηκε να παραγάγει ένα φθηνότερο υποκατάστατό του, τη µαργαρίνη. Το νέο προϊόν ήταν αποτέλεσµα µιας µεθόδου που ονοµάστηκε µερική υδρογόνωση και στερεοποιούσε τα φυτικά έλαια.
Τα µόρια που βλάπτουν την υγεία
Η αλλαγή στα µόρια των λιπαρών οξέων είναι ολέθρια για την υγεία. Είναι ανεξήγητο πώς οι µαργαρίνες απέκτησαν µετά το 1960 φήµη υγιεινού προϊόντος, παρότι ήταν γεµάτες µε τρανς λιπαρά. Μετά το 1993, έγινε ξεκάθαρο ότι τα τρανς λιπαρά αυξάνουν την κακή χοληστερίνη (LDL) και µειώνουν την καλή χοληστερίνη (HDL). Στη συνέχεια, βρέθηκε ότι συνδέονται µε αύξηση των τριγλυκεριδίων στο αίµα, µε διαταραχές του µεταβολισµού, αντίσταση στην ινσουλίνη, φλεγµονή και καρδιολογικά προβλήµατα. Ακόµα και µια µικρή ελάττωση των τροφών µε τρανς λιπαρά µπορεί να επιφέρει εντυπωσιακή ελάττωση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων. Όπως αναφέρει πρόσφατη έρευνα που δηµοσιεύθηκε στο British Medical Journal, 7.000 θάνατοι το χρόνο µπορούν να αποτραπούν στη Βρετανία αν ελαττωθεί µόλις κατά 1% η κατανάλωση των τρανς λιπαρών. Στον γενικό πληθυσµό, η πρόσληψη των τρανς λιπαρών από τη διατροφή είναι περίπου 7 γραµµάρια, κάτι που αντιστοιχεί στο 3% επί των συνολικών θερµίδων.
Το κίνηµα
Τα τρανς λιπαρά κάνουν τόσο κακό που ορισµένοι ειδικοί σήµερα πιστεύουν ότι αυτά ήταν στην πραγµατικότητα που έφταιγαν για την επιδηµία των καρδιακών προσβολών η οποία άρχισε µετά το 1930 στις ανεπτυγµένες χώρες – και λιγότερο τα κορεσµένα λίπη, που ενοχοποιήθηκαν. Έτσι, τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένα διεθνές κίνηµα που στοχεύει στο να εξαλειφθούν εντελώς τα τρανς λιπαρά από τη διατροφή. Το 2006, το αµερικανικό κράτος υποχρέωσε τις εταιρείες να αναγράφουν την ποσότητα των τρανς λιπαρών στις ετικέτες των τροφίµων όταν ξεπερνά το µισό γραµµάριο και σήµερα κάνει γενναία βήµατα προς την ολική απαγόρευση. Στην Ευρώπη, οι ενέργειες είναι πιο αργές, αλλά ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας συνιστά να απαγορευθούν δια νόµου τα φαγητά που περιέχουν τρανς λίπος.
Ξέρεις πού κρύβονται;
Εύλογα, τίθεται το ερώτηµα σε ποιες τροφές υπάρχουν τρανς λιπαρά. Υπάρχουν σε οτιδήποτε τηγανίζεται µε υδρογονωµένα φυτικά έλαια, γιατί το λάδι εισχωρεί στο τελικό προϊόν. Έτσι, µια µερίδα τηγανητές πατάτες του εµπορίου µπορεί να περιέχει 5-6 γραµµάρια τρανς λιπαρά, κάτι βέβαια που εξαρτάται από το είδος του ελαίου που έχει χρησιµοποιηθεί για την παρασκευή τους. Ένα ντόνατ µπορεί να περιέχει 2-3 γραµµάρια τρανς λιπαρά. Άλλα τρόφιµα στα οποία συνήθως υπάρχουν τρανς λιπαρά είναι τα γλυκά, τα κράκερ, τα µπισκότα, τα κρουασάν, τα κέικ, τα cookies, οι σοκολάτες και τα τσιπς. Να σηµειωθεί ότι οι σύγχρονες εταιρείες έχουν αλλάξει τον τρόπο παραγωγής των µαργαρινών, οι οποίες δεν παράγονται πλέον µε µερική υδρογόνωση και έτσι δεν περιέχουν τρανς λίπος. Σε κάθε περίπτωση, όµως, πρέπει να κοιτάζει κανείς την ετικέτα µήπως αναγράφει «υδρογονωµένο λίπος».
Μέσα στα ζώα
Τέλος, πρέπει να ξέρεις ότι κάποια τρανς λιπαρά παράγονται µε φυσικό τρόπο στο σώµα των ζώων, αλλά αυτά δεν φαίνεται να επιβαρύνουν την υγεία. Υπό την επίδραση ορισµένων µικροβίων, ένα µέρος του λίπους που βρίσκεται στο στοµάχι των µηρυκαστικών υδρογονώνεται και έτσι το 3%-5% των λιπαρών στα γαλακτοκοµικά είναι τρανς λιπαρά. Όµως, αυτά τα µόρια είναι διαφορετικά από εκείνα που προκύπτουν µε τη βιοµηχανική µερική υδρογόνωση, ενώ φαίνεται πως ταιριάζουν στον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου σώµατος.
Διάβασε επίσης:
Πνεύμονες: Το όργανο που σου δίνει οξυγόνο απαιτεί τη δική του διατροφή!
Η διατροφή ευθύνεται για τα άτονα μαλλιά
Τι είδους άσκηση προτιμά το κάθε ζώδιο;
