Βάζει τα κλάματα μετά το κρεβάτι και δεν ξέρεις τι συμβαίνει; Ειδικός απαντά τι μπορεί να φταίει! Η ερώτηση αναγνώστριας είναι η εξής: Μετά από την πρώτη (ομολογουμένως πολύ ικανοποιητική και για τους δύο) ερωτική συνεύρεσή μας ο νέος μου φίλος άρχισε να κλαίει. Σοκαρίστηκα. Μου είπε βέβαια αργότερα ότι ήταν δάκρυα χαράς αλλά η όλη του στάση αμέσως μετά το κρεβάτι ήταν περίεργη και με προβλημάτισε. Μήπως να ανησυχώ για την ψυχική του ισορροπία ή/και για τη σχέση μας;
Ελάχιστες είναι οι σεξολογικές μελέτες που εκπονήθηκαν για να περιγράψουν τα φαινόμενα αυτά, αρχικά σε γυναίκες (2015, Τhe Queensland University of Technology, in Journal of Sexual Medicine: επιπολασμός του φαινομένου 46% τουλάχιστον μία φορά) και μετά σε άνδρες (2018: αντίστοιχα 41%). Όπως λίγες είναι και οι μελέτες ψυχοφυσιολογίας που επιχειρούν να τα εξηγήσουν.
Τι λένε οι έρευνες για τα κλάματα μετά το κρεβάτι
Σύμφωνα με τους Drs Brian Bird, Robert Schweitzer και Donald Strassberg, κατά τη πράξη, εμφανίζεται μια ορμονική επανάσταση με τη ντοπαμίνη να πρωτοστατεί. Στη συνέχεια, μετά την κορύφωση υπάρχει μια απότομη προσπάθεια σταθεροποίησης. Αυτή η δυναμική μειώνει ξαφνικά τα ορμονικά επίπεδα και έτσι δημιουργείται δυσφορία.
Η ανθρωπολόγος Helen E. Fisher, στο Rutgers, χρησιμοποίησε fMRI (λειτουργική μαγνητική απεικόνιση) για να εξετάσει ευρύτερα το νευρικό κύκλωμα της ρομαντικής αγάπης. Έδειξε σε μια ομάδα νεαρών ανδρών και γυναικών, που ανέφεραν ότι είναι ερωτευμένοι, μια φωτογραφία του αγαπημένου τους προσώπου. Όλοι έδειξαν έντονη ενεργοποίηση στο κύκλωμα της ανταμοιβής (ντοπαμίνης) του εγκεφάλου ως απάντηση στον αγαπημένο πρόσωπο. Σημειωτέον ότι παρόμοιο σύστημα με τέτοια ανταπόκριση του εγκεφάλου, υπάρχει και σε άλλες ανταμοιβές όπως τα χρήματα και το φαγητό … Καταλαβαίνουμε λοιπόν το σοκ που προκαλείται στον οργανισμό από την έλλειψη ντοπαμίνης, στο βαθμό μάλιστα που ενώ πριν έρρεε άφθονη, τώρα εκκρίνονται ανταγωνιστικές ορμόνες όπως η προλακτίνη.
Σύμφωνα με τη International Society for Sexual Medicine, είναι πιθανό η ψυχική σύνδεση με έναν σύντροφο κατά τη διάρκεια του έρωτα να είναι τόσο έντονη, που το σπάσιμο του δεσμού μετά την πράξη προκαλεί τη θλίψη. Το κρεβάτι μπορεί να προκαλέσει την απελευθέρωση της οξυτοκίνης, της επονομαζόμενης ορμόνης της αγάπης, αλλά όταν το κρεβάτι τελειώσει, η ξαφνική συνειδητοποίηση ότι δεν είστε τόσο συνδεδεμένοι με τον άλλο, όσο οι ορμόνες σας έκαναν να πιστεύετε και να αισθανθείτε (είτε επειδή είναι μια νέα ή μια περιστασιακή συνάντηση είτε επειδή μπορεί να υπάρχουν κάποια ζητήματα στη σχέση σας αλλά και για λόγους υποκειμενικούς ανάλογα με το χαρακτήρα και την προσωπικότητά σας) μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε λυπημένοι ή απογοητευμένοι.
Πάτε ξαφνικά από το να αισθάνεστε απίστευτα στενά δεμένοι, τόσο συναισθηματικά όσο και σωματικά, στο άλλο άκρο, στο να αισθάνεστε μοναξιά, απόρριψη ή λαχτάρα για κάτι που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα.
Από την πλευρά του, ο Dr Richard A. Friedman, διευθυντής της Ψυχοφαρμακολογικής Κλινικής του Ιατρικού Κολλεγίου Weill Cornell, εξηγεί ότι μια απότομη πτώση της δραστηριότητας της αμυγδαλής συμβαίνει κατά τη στιγμή της κορύφωσης. Αυτή η περιοχή σχετίζεται με την επεξεργασία της αίσθησης του φόβου. Έτσι, κατά τη διάρκεια της επαφής, ο φόβος και όλες οι σχετικές αισθήσεις μειώνονται. Όμως μετά τον οργασμό, ο εγκέφαλος θέλει να ανακτήσει γρήγορα αυτές τις αισθήσεις επειδή είναι απαραίτητες για την επιβίωση.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτά τα συναισθήματα επανέρχονται ξαφνικά, οδηγώντας τον άνθρωπο να νιώσει ένα παράξενο αίσθημα κενού. Θα μπορούσε λοιπόν να είναι το γεγονός ότι μερικοί ασθενείς έχουν τόσο έντονη δραστηριότητα ανάκαμψης στην αμυγδαλή μετά από τον οργασμό, αυτό που τους κάνει να αισθάνονται άσχημα; Όντως!
Ο Dr. Gert Holstege στο Πανεπιστήμιο του Groningen στις Κάτω Χώρες χρησιμοποίησε τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων για να μελετήσει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου (και ανδρών και γυναικών) κατά τη διάρκεια των οργασμών. Ανακάλυψε, μεταξύ άλλων αλλαγών, μια απότομη μείωση της δραστηριότητας στην αμυγδαλή, την περιοχή του εγκεφάλου που -όπως είπαμε- εμπλέκεται στην επεξεργασία φοβογόνων ερεθισμάτων.
Εκτός από την πρόκληση ευχαρίστησης, το κρεβάτι αναστέλλει και μειώνει σαφώς το φόβο και το άγχος. Έτσι όταν αυτά τα συναισθήματα επαναδραστηριοποιηθούν μετά το κρεβάτι επανέρχονται μαζί τους και όλα εκείνα που τα προκαλούν και έχουν σχέση με τις ιδιαιτερότητες του ψυχισμού μας, με τις αντιλήψεις μας, με την προσωπικότητά μας.
Τι λένε οι ψυχολόγοι
Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ένα βιολογικό ον. Όλα αυτά που συμβαίνουν σε εμάς δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνο με όρους ορμονών ή νευροδιαβιβαστών. Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, όλες οι περιπτώσεις μετασυνουσιακής δυσφορίας θα ήταν παρόμοιες. Γνωρίζουμε πλέον ότι υπάρχουν πολλές παραλλαγές στις εκδηλώσεις του φαινομένου. Και αυτό πιθανόν συμβαίνει επειδή εμπλέκονται και συνυπάρχουν ΣΥΜΒΟΛΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ που μεταφράζονται σε συναισθήματα.
Μερικοί ψυχολόγοι έχουν αναφέρει ότι η ένταση της μετασυνουσιακής δυσφορίας είναι υψηλότερη και διαρκεί σε άτομα που βιώνουν αντιφατικά και αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα σχετικά με το κρεβάτι. Μερικές φορές αισθάνονται ένοχα για τη σεξουαλική ευχαρίστηση εξαιτίας μιας πολύ αυστηρής εκπαίδευσης ή κάποιων ιδιαιτεροτήτων του χαρακτήρα τους.
ΣΥΝΕΠΩΣ οι παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στο να δημιουργηθεί ένα αίσθημα θλίψης μετά το κρεβάτι μπορεί να είναι Βιολογικής/ορμονικής φύσεως ή/και Ψυχολογικής αιτιολογίας (ψυχοτραυματικοί, ψυχοκοινωνικοί, ψυχοεκπαιδευτικοί κλπ.).
Αναλυτικά μπορούμε να τους παρουσιάσουμε ως εξής:
1) Βιολογικοί παράγοντες: είδαμε ήδη τον φυσιολογικό μηχανισμό και πώς λειτουργεί σε έναν οργανισμό που η ντοπαμίνη, νευροδιαβιβαστής που απελευθερώθηκε σε μεγάλες ποσότητες, πέφτει ξαφνικά. Έτσι εξηγείται το μικρό αυτό αγχοκαταθλιπτικό σύνδρομο στον άνδρα ή τη γυναίκα που βρίσκονται ξαφνικά σε ένδεια και έλλειψη, δλδ. αντιμέτωποι με αυτή την επιτακτική ανάγκη να βρουν την ουσία ή τη δράση που θα επαναφέρει τους νευροδιαβιβαστές. Το άτομο τότε γνωρίζει το άγχος και τη θλίψη του εξαρτημένου. Και, μερικές φορές, για να αντισταθμίσει, θα κάνει κάτι που λειτουργεί θετικά για την καταπολέμηση αυτής της πτώσης της ντοπαμίνης: πχ. φαγητό (μια λαχτάρα για τα γλυκά τρόφιμα για παράδειγμα), ποτό, κάπνισμα, κλπ.
Η Mετασυνουσιακή Δυσφορία (PCD) (ως φυσιολογικό «σύνδρομο»/ μηχανισμός) είναι η εμπειρία ενός αρνητικού συναισθήματος μετά το κρεβάτι, η οποία μπορεί να συνίσταται σε δάκρυα, μελαγχολία ή κατάθλιψη, άγχος, διέγερση ή επιθετικότητα. Πρόκειται για μια βιολογική κατάσταση που μπορούν να βιώσουν και οι άνδρες και οι γυναίκες. Η δυσφορία αυτή αποτελεί μια απροσδόκητη συναισθηματική αντίδραση. Παρότι εμφανίζεται με διαφορετικά «συμπτώματα»/συναισθηματικές αντιδράσεις, πάντα υπάρχει μια έντονη αντίθεση με αυτό που το άτομο βίωνε λίγα λεπτά πριν. Αυτό δημιουργεί σύγχυση και γεννά πληθώρα ερωτηματικών.
Πολλοί φοβούνται ότι «κάτι δεν πάει καλά» είτε με τη σχέση είτε με το άτομο που βιώνει τη δυσφορία. Στην πραγματικότητα όμως μπορεί να μη συμβαίνει τίποτα από τα δύο.
To περιοδικό «Journal of Sexual Health» δημοσίευσε μια μελέτη που περιγράφει τα χαρακτηριστικά της δυσφορίας. Αν και μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο, το κεντρικό στοιχείο είναι η αίσθηση της θλίψης. Αυτή η αίσθηση δεν είναι το αποτέλεσμα μιας μη ικανοποιητικής σχέσης, η οποία μπορεί να είναι αρκετά ευχάριστη για και τα δύο μέρη και επιθυμητή από το άτομο που αισθάνεται αυτή τη δυσφορία. Συνήθως εμφανίζεται αμέσως ή λίγο μετά τον οργασμό και συνήθως εξαφανίζεται σε λίγα λεπτά, αν και μπορεί να συμβεί ακόμη και αρκετές ώρες ακόμη και ημέρες. Η αίσθηση περιγράφεται ως ένα είδος υπαρξιακής κενού.
Το άτομο θέλει να κλάψει, αλλά δεν ξέρει γιατί. Ή ακόμη αισθάνεται ευέξαπτο και ευερέθιστο, γίνεται κακοδιάθετο και θέλει να μείνει μόνο. Θέλει να κρατήσει αποστάσεις από τον άλλο.
Αν και βιολογικό φαινόμενο η μετασυνουσιακή δυσφορία μπορεί να έχει ψυχολογικές επιπτώσεις στο άτομο, που δεν καταλαβαίνει πια τον εαυτό του και τις ίδιες του τις αντιδράσεις και αρχίζει να νιώθει άβολα (βιώνει ενοχές ή ντροπή) και στο ζευγάρι αν ο σύντροφος αντιδράσει χωρίς την απαραίτητη κατανόηση.
2)Ιστορικό διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) Πρόκειται για διαταραχή που μπορεί να παρουσιαστεί σε άτομα που έχουν βιώσει οι ίδιοι (ή σαν μάρτυρες σκηνής με άλλα πρόσωπα) ένα τραυματικό ή απειλητικό γεγονός. Εάν κάποιος υποφέρει από μια βιωμένη σκηνή βίας ή επίθεση (ακόμα κι αν αισθάνεται ότι έχει αναρρώσει από το συμβάν αυτό), πιθανότατα αυτό είναι η πηγή της θλίψης του μετά το κρεβάτι. Οι αναμνήσεις μπορεί να έρχονται στο μυαλό του, προκαλώντας αναβίωση του ψυχοτραυματικού συμβάντος.
3)Αυστηρή θρησκευτική εκπαίδευση. Όταν κάποιος έχει μεγαλώσει σε ένα οικογενειακό περιβάλλον όπου αισθάνθηκε ντροπή για την ερωτικότητά του, μπορεί αυτό να είναι η αιτία μιας μελαγχολικής αίσθησης μετά το σεξ. Δεν είναι ασυνήθιστο για ανθρώπους με αυστηρή θρησκευτική ανατροφή να αισθάνονται πανικό, άγχος ή κατάθλιψη μετά το κρεβάτι. Τα προβλήματά τους μπορεί να έχουν βαθιές ρίζες στην αγωγή που έλαβαν όταν ήταν παιδιά, πχ. στη συσχέτιση της ερωτικότητας με τη ντροπή ή την ενοχή.
4) Προβλήματα σύνδεσης (συναισθηματικής ταύτισης) /αποσύνδεσης (σωματικού αποχωρισμού) με τον ερωτικό σύντροφο:
α)Έλλειψη συναισθηματικής σύνδεσης: Ένα αίσθημα θλίψης μετά το κρεβάτι μπορεί επίσης να είναι επειδή δεν έχετε μια βαθιά συναισθηματική σύνδεση με το πρόσωπο που κάνατε έρωτα Ενώ μερικοί άνθρωποι μπορούν να αποκλείσουν τη συναισθηματική του πλευρά και να κάνουν περιστασιακό (ή της μιας βραδιάς), για άλλους αυτό είναι αδύνατον.
Εάν χρειάζεστε μια σημαντική συναισθηματική σύνδεση για να βιώνετε ικανοποιητικά τις εμπειρίες, δεν υπάρχει πρόβλημα. Όμως θα πρέπει να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας και να αξιολογείτε τι μπορείτε και τι όχι, εάν είστε σε θέση να βλέπετε το κρεβάτι ως μια διασκεδαστική δραστηριότητα που σας κάνει να νιώθετε καλά ή εάν χρειάζεστε μια βαθύτερη σύνδεση για να το κάνετε. Είναι βλαβερό για τον εαυτό σας μακροπρόθεσμα να προσπαθείτε να εξαναγκασθείτε σε περιστασιακές συναντήσεις όταν δεν μπορείτε πραγματικά να τις απολαύσετε.
β)Δυσκολία «αποσύνδεσης»: Συμβαίνει και το αντίθετο: Υπάρχουν πράγματι ψυχολογικά προφίλ “υψηλού κινδύνου” για θλίψη μετά το σεξ, δλδ. κάποια άτομα που χαρακτηρίζονται από το σεξολόγο ως ανασφαλή και φοβικά εξαρτημένα (που δείχνουν έντονα φόβο εγκατάλειψης) και που είναι ευτυχισμένα με το να συγχωνευθούν, να “γίνουν ένα” κατά τη διάρκεια της πράξης: Αυτοί οι άνθρωποι είναι ανήσυχοι στη ζωή γενικά και έχουν μια τρομερή ανάγκη να βεβαιωθούν και να καθησυχαστούν για τα συναισθήματα του άλλου, ανάγκη που μερικές φορές γίνεται εμμονή.
Η ελάχιστη «εγκατάλειψη» ή μια στιγμή, που βιώνεται ως τέτοια (συνήθως μετά το σεξ και ειδικά αν ο άλλος κουραστεί ή αποκοιμηθεί), δημιουργεί αγωνία και θλίψη.
5) Υπάρχουν και άλλοι πολλοί ψυχολογικοί παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στο συναίσθημα της λύπης μετά το κρεβάτι. Πχ. Δυσκολίες ή κρίση στη σχέση, θέματα αυτοεκτίμησης, πρόβλημα με λάθος επιλογή συντρόφου, κατάχρηση ναρκωτικών και/ή αλκοόλ, μπορεί να είναι παράγοντες ικανοί να προκαλέσουν συναισθήματα θλίψης μετά το κρεβάτι.
6) Τέλος υπάρχει η πιθανότητα το δυσθυμικό συναίσθημα να οφείλεται στην αδυναμία οργασμικής ολοκλήρωσης, οπότε σχετίζεται με τη ματαίωση και την αίσθηση στέρησης. Αυτό όμως αφορά περισσότερο τις γυναίκες, ειδικά εκείνες που -όπως είδαμε σε προηγούμενο άρθρο- έχουν συχνά δυσκολίες με την κορύφωση και υποκρίνονται.
Τι λέει η ειδικός
Το κρεβάτι είναι μια ευχάριστη πράξη για τους περισσότερους ανθρώπους και αποτελεί μια επιθυμητή και ικανοποιητική εμπειρία κάτω από φυσιολογικές συνθήκες. Συνήθως μας αρέσει το σύνολο της ερωτικής πράξης σε όλα της τα στάδια, ενώ στο τέλος μετά τον οργασμό αισθανόμαστε ικανοποιημένοι και χαλαροί, καθώς το σώμα επανέρχεται με τους δικούς του ρυθμούς στην φυσική του κατάσταση.
Ωστόσο, σε κάποιους/ες εκδηλώνονται συναισθήματα θλίψης αλλά και άγχους ή/και εκνευρισμού ή επιθετικότητας μετά το κρεβάτι που θεωρούνται συνδεδεμένα με τη φάση της αποκατάστασης (στο τέλος του κύκλου της λειτουργίας) και δεν έχουν διερευνηθεί πλήρως, αφού απασχόλησαν τους ερευνητές πολύ λιγότερο απ’ ότι τα υπόλοιπα στάδια (δλδ. της επιθυμίας, της διέγερσης και του οργασμού).
Ωστόσο τα φαινόμενα αυτά δεν είναι καινούρια. Έχουμε σχετικές αναφορές όχι μόνο από συγγραφείς και φιλοσόφους αλλά από την αρχαιότητα ακόμη. Ο ΓΑΛΗΝΟΣ ήδη έγραψε τα εξής: «Κάθε ζώο είναι λυπημένο μετά τη συνουσία εκτός από τη γυναίκα και τον κόκορα». (!!!;;;)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Προσπαθήσαμε με αφορμή το ερώτημα της αναγνώστριας να εξαντλήσουμε όλες τις δυνατές περιπτώσεις. Δεν θα αποκλείσουμε ούτε καν την εκδοχή του συντρόφου της, που είπε ότι έκλαιγε από χαρά. Βεβαίως δεν μπορούμε να αποφανθούμε για το τι ισχύει ακριβώς αν δεν γίνει μια πρώτη διαγνωστική επίσκεψη. Ο έμπειρος σεξολόγος μπορεί να συνεργαστεί με κάθε ενδιαφερόμενο και το/τη σύντροφό του, για να προσδιορίσει αν υπάρχει αιτιοπαθογένεια, τι προκαλεί τη θλίψη ή την όποιου είδους αναστάτωση και να σας βοηθήσει σε κάθε περίπτωση. Είτε για να αποδεχθείτε και οι δύο τον φυσιολογικό μηχανισμό είτε για να επιλέξετε το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα ώστε να αντιμετωπίσετε τυχόν πρόβλημα, επικεντρώνοντας στη ρίζα του.
Δες και αυτό: Ο σύντροφος σου δεν είναι καλός στο κρεβάτι; Τι να κάνεις για να μην… την κάνεις
Αλεξάνδρα Μιχοπούλου
Κλινικός Ψυχολόγος- Σεξολόγος
