Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ), που γιορτάζεται σήμερα, μαθαίνουμε τι ακριβώς είναι αυτή η ασθένεια. Αν και αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου σε όλο τον κόσµο, παραµένει µια άγνωστη ασθένεια για πολλούς. Γνωστή ως η ασθένεια των καπνιστών, πλήττει κυρίως τους… θεριακλήδες και συχνά ταυτίζεται λανθασµένα µε το άσθµα. Μήπως ο πρωινός σου τσιγαρόβηχας δεν είναι και τόσο… αθώος;
Τι είναι η ΧΑΠ;
Η ΧΑΠ είναι µια χρόνια και περίπλοκη πάθηση των πνευµόνων, η οποία, σε αντίθεση µε το άσθµα, χαρακτηρίζεται από µόνιµη, µη αναστρέψιµη απόφραξη των αεραγωγών. Δύο φαινότυποι (υποκατηγορίες) της ΧΑΠ είναι η χρόνια βρογχίτιδα («Blue Bloater») και το εµφύσηµα («Pink Puffer»).
Τι προκαλεί τη ΧΑΠ;
Το κάπνισµα, όχι µόνο του τσιγάρου αλλά και άλλων ειδών καπνού, θεωρείται ο βασικός «ύποπτος» για την εµφάνιση της ΧΑΠ. Συχνά πάσχουν από την ασθένεια και άτοµα που εισπνέουν καπνό από καύση βιoµάζας (π.χ. ξύλα), σκόνες και χηµικά. Οι λοιµώξεις των πνευµόνων στα πρώτα χρόνια της ζωής και οι µητέρες που καπνίζουν αποτελούν σηµαντικούς παράγοντες κινδύνου για τη ΧΑΠ. Η διάγνωση της ΧΑΠ γίνεται µε σπιροµέτρηση. Πρόκειται για µια εύκολη, ανώδυνη και αναίµακτη εξέταση.
Πώς θα καταλάβεις ότι πάσχεις;
Αν νιώθεις δύσπνοια, έχεις έντονο παραγωγικό βήχα όταν ξαπλώνεις αλλά και όταν ξυπνάς το πρωί και νιώθεις συχνά την ανάσα σου να κόβεται, πρέπει να επισκεφτείς έναν ειδικό γιατρό.
Τι αλλο θα παθω;
Τα άτοµα µε ΧΑΠ υποφέρουν συχνά και από άλλες ασθένειες (συννοσηρότητα). Οι πιο κοινές ασθένειες που προκύπτουν παράλληλα µε τη ΧΑΠ είναι: καρδιακές παθήσεις, άγχος και κατάθλιψη, οστεοπόρωση, γαστρο-οισοφαγική παλινδρόµηση, δυσλειτουργία σκελετικών µυών, αναιµία, καρκίνος του πνεύµονα, διαβήτης και µεταβολικό σύνδροµο.
50% των ασθενών δεν ξέρουν ότι πάσχουν από ΧΑΠ.
Στατιστικά στοιχεία
Από επιδηµιολογικές µελέτες και στοιχεία του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας (WHO) προκύπτει ότι 4 εκατοµµύρια άνθρωποι πάσχουν από ΧΑΠ σε όλο τον κόσµο. Η νόσος είναι η τρίτη αιτία θανάτου παγκοσµίως, επιφέροντας βαρύτατο φορτίο, τόσο οικονοµικό όσο και κοινωνικό. Η ποιότητα ζωής των ασθενών µε ΧΑΠ επιδεινώνεται σηµαντικά, ενώ το 50% των ασθενών παραµένουν αδιάγνωστοι.
- Οι χώρες µε υψηλότερο ποσοστό καπνιστών έχουν αυξηµένο επίπεδο θνησιµότητας από ΧΑΠ.
- Κάθε χρόνο σηµειώνονται στην Ευρώπη 300.000 θάνατοι από ΧΑΠ – το ισοδύναµο 3 ατοµικών βοµβών σαν εκείνη της Χιροσίµα!
- Το 1997, η ΧΑΠ ήταν η αιτία θανάτου για το 4,1% των ανδρών και το 2,4% των γυναικών.
- Οι εισαγωγές σε νοσοκοµεία για ΧΑΠ είναι κατά µέσο όρο περίπου 300 ανά 100.000 άτοµα κάθε χρόνο.
- Σε ενήλικο πληθυσµό άνω των 40 ετών, η µέτρια και σοβαρή ΧΑΠ είναι διαδεδοµένη στο 5%-10%, και αν συµπεριλάβουµε και τα ήπια περιστατικά, ο επιπολασµός της νόσου είναι 15%-20%.
- Ο επιπολασµός της ΧΑΠ είναι υψηλότερος στους άνδρες παρά στις γυναίκες.
- Η εµφάνιση της ΧΑΠ αυξάνεται µε την ηλικία. Σε άτοµα άνω των 70 ετών, ο επιπολασµός της µέτριας και σοβαρής ΧΑΠ είναι περίπου 20% στους άνδρες και 15% στις γυναίκες.
Πώς θα προφυλαχθώ από τη ΧΑΠ;
Αν δεν καπνίζεις και δεν εισπνέεις επικίνδυνους καπνούς, δεν κινδυνεύεις άµεσα. Αν είσαι καπνιστής, πολύ απλά, φρόντισε αυτό το τσιγάρο να είναι το τελευταίο. Σβήσ’ το και µην ξανακαπνίσεις ποτέ!
Υπάρχει θεραπεία;
Η βλάβη που προκαλείται στους πνεύµονες είναι µη αναστρέψιµη, µε αποτέλεσµα να µην υπάρχει µέχρι σήµερα θεραπεία. Στόχος των γιατρών είναι να µειώσουν τα συµπτώµατα της ασθένειας και να καλυτερεύσουν τις συνθήκες ζωής του ασθενούς. Η αντιµετώπιση περιλαµβάνει µακροχρόνια λήψη φαρµακευτικής αγωγής και εµβολιασµό.
Τα άτοµα µε ΧΑΠ µπορούν να απευθυνθούν σε προγράµµατα άσκησης, γνωστά ως πνευµονική αποκατάσταση. Τα προγράµµατα αυτά επικεντρώνονται στη βελτίωση της ικανότητας ενός ατόµου να ασκείται και παρέχουν εκπαίδευση που βοηθά ένα άτοµο να διαχειρίζεται την ασθένειά του.
Η κληρονοµικότητα
Η σύσταση των γονιδίων ενός ατόµου µπορεί να σηµαίνει ότι είναι πιο επιρρεπές στην εµφάνιση ΧΑΠ. Συγκρίνοντας καπνιστές µε µη καπνιστές και πάσχοντες από ΧΑΠ µε υγιείς εθελοντές, οι επιστήµονες εντόπισαν, σε σχετική έρευνα, τµήµατα του DNA τα οποία φέρουν µεταλλάξεις που βελτιώνουν την πνευµονική λειτουργία και µειώνουν τον κίνδυνο εµφάνισης της νόσου. Ο Δρ. Martin Tobin, καθηγητής Γενετικής Επιδηµιολογίας & Δηµόσιας Υγείας, δήλωσε πως τα γονίδια που εντοπίστηκαν φαίνεται να επηρεάζουν τον τρόπο ανταπόκρισης των πνευµόνων στους τραυµατισµούς και στα βλαβερά χηµικά του τσιγάρου. Ωστόσο, «η ύπαρξη αυτών των γονιδίων σηµαίνει απλώς µειωµένο κίνδυνο για εκδήλωση της ΧΑΠ και όχι εγγυηµένη προστασία», έσπευσε να διευκρινίσει. «Επιπλέον, παρότι οι καπνιστές φορείς τους δεν είχαν ΧΑΠ, οι πνεύµονές τους εξακολουθούσαν να είναι λιγότερο υγιείς απ’ ό,τι των εθελοντών που δεν κάπνισαν ποτέ».
Διάβασε επίσης:
Test: Πόσα γνωρίζεις για τον καρκίνο του μαστού;
